MASEREEL

MASEREEL is een hedendaags kunstencentrum dat een kunstenaarsgericht artistiek programma combineert met een internationale residentiewerking voor kunstenaars en critici en daarbij bijzondere aandacht besteedt aan printed matter-at-large. 

Contact 

MASEREEL
Masereeldijk 5
2460 Kasterlee (BE)
info[at]masereel[punt]art
+32 (0) 14 85 22 52 

Geschiedenis

MASEREEL is een hedendaags kunstencentrum dat een kunstenaarsgericht artistiek programma combineert met een internationale residentiewerking voor kunstenaars en critici en daarbij bijzondere aandacht besteedt aan printed matter-at-large.

Binnen de artistieke werking produceert en presenteert MASEREEL hedendaagse beeldende kunst, brengt het kunstenaarspublicaties en edities uit en organiseert het evenementen zoals artist talks en een kunstenfestival.

Even fundamenteel is de internationale residentiewerking, die de voorbije decennia is uitgegroeid tot een van de meest uitdagende en inspirerende omgevingen voor kunstenaars en critici om printed matter in al haar facetten te onderzoeken of in te schakelen binnen een bredere praktijk. Gelegen in een bosrijke omgeving en voorzien van een dynamische grafische werkplaats, ligt de nadruk vooral op ontwikkeling, creatie en dialoog.

Ons iconische hoofdgebouw, met op het gelijkvloers een open, cirkelvormige werkplaats, werd tussen 1965 en 1967 ontworpen door architecten Lou Jansen en Rudi Schiltz als atelierwoning voor Fons Mertens, een jonge, visionaire kunstenaar die oude drukpersen verzamelde op het moment waarop offset het bij industriële drukkerijen overnam van lithografie. Of Fons Mertens – de wegbereider van wat nu MASEREEL heet – net als architect Jansen gefascineerd was door de constructie en vorm van windmolens, is niet te achterhalen. Feit is dat de solitaire architectuur van ons hoofdgebouw op zijn minst opmerkelijk is. Het gebouw heeft de vorm van een koepel, met een centrale ronde kern en daaromheen, over drie bouwlagen, cirkelvormige ruimtes, al dan niet onderverdeeld in deelvolumes. 

In 1972, enkele jaren na de oplevering, wist Fons Mertens de Belgische overheid, in de persoon van toenmalig Minister van Cultuur Frans Van Mechelen, te overhalen om de infrastructuur over te nemen. Spoedig volgde de bouw van tien individuele A-vormige kunstenaarswoningen, opgesteld rondom een open binnenplaats, en een conciërgewoning. Het geheel kreeg de naam ‘Rijkscentrum voor Grafische Kunsten Frans Masereel’, ter nagedachtenis van Frans Masereel, één van de belangrijkste Belgische kunstenaars van de eerste helft van de 20ste eeuw, die op 3 januari 1972 was overleden. Behalve om zijn wijdverspreide houtsneden – die hem de voorloper van de graphic novel maken – is Frans Masereel internationaal ook een belangrijke referentie omwille van zijn maatschappijkritiek en zijn pacifisme.  

Rond 1976-1977 verrezen twee kleinere, eveneens koepelvormige, ateliers op onze site. Oorspronkelijk bedoeld als zeefdrukateliers doet een van deze kleinoden momenteel dienst als multifunctionele werkplek, en de andere als etsatelier. 

In het voorjaar van 2019 opende MASEREEL een nieuwe, stervormige vleugel, ontworpen door de Japanse architect Hideyuki Nakayama en Ido Avissar van het Parijse bureau LIST. Deze uitbreiding biedt sindsdien onderdak aan het digitale atelier, de collectie en de tentoonstellingswerking. In dit filmpje licht Hideyuki Nakayama toe hoe het project tot stand kwam.  

De feestelijke viering van onze 50ste verjaardag in 2022 viel samen met de geslaagde heraanleg van onze buitenruimte. Een uitgebreide terugblik op onze rijke geschiedenis diende zich aan en kreeg de vorm van een omvangrijke onderzoekspublicatie: ‘Diepdruk, Vlakdruk, Hoogdruk, Doordruk’ – samengesteld door de onderzoeksgroep KB45 van de UGent.  

Waar tot begin 2025 onze oorspronkelijke naam werd ingekort tot Frans Masereel Centrum, is sinds 10 maart 2025 MASEREEL onze nieuwe naam. We omarmen daarmee onze rijke geschiedenis, en onze roepnaam. Tegelijk maken we zo duidelijk dat we geen kenniscentrum zijn over beeldend kunstenaar Frans Masereel, en we onszelf ook niet zien als instituut. MASEREEL is een eeuwige start-up waar de kunstenaar – als maker en als figuur – centraal staat. 

De keuze voor MASEREEL als nieuwe naam is het sluitstuk van onze recente herprofilering als kunstencentrum met een tweeledige kerntaak (artistieke en residentiewerking) – maar zeker geen eindpunt. Zo organiseert MASEREEL vanaf 2025 elk twee jaar de internationale biënnale RHIZOMA, op en rondom de site van MASEREEL, werken we achter de schermen aan de ontsluiting van onze uitgebreide collectie voor onderzoekers, en zullen residenten vanaf 2026 in een gloednieuw kunstenaarspaviljoen verblijven. 

In een regio waar print zo’n belangrijke rol heeft gespeeld – en nog steeds speelt – (Plantin-Moretus, Carta Mundi), waar heel wat toonaangevende kunstenaars zich uitgedaagd voelden door print (Marcel Broodthaers, Jef Geys, Luc Tuymans, Otobong Nkanga, Anne-Mie Van Kerckhoven, Walter Swennen, Willem Oorebeek, …) en jongere generaties klaar staan met nieuwe inzichten (Melissa Gordon, Natasja Mabesoone, Katja Mater, Nora Turato, …), valt een experimentele plek als MASEREEL niet meer weg te denken. Dit neemt niet weg dat we ons eraan houden de eigen relevantie en urgentie steeds opnieuw in vraag te stellen en onze werking af te stemmen op zowel wat hedendaagse kunstenaars nodig hebben als wat zich internationaal afspeelt binnen de kunsten. Net daarom ziet MASEREEL zich eerder als een eeuwige start-up dan een gearriveerd instituut.